Muzikabiz.

Sarmannar will rock you!

Aye, tatar muzikasi ysa bara. Yana artistlar barliqqa kila, bulgannari al’bomnar yaza, tatar muzikasi buencha saytlar achila, ham da inde «Tatar jiri »… Amma bez bu rubrikada tatar al’ternativ muzikasin kyrsaterbez, dimak, tatar andergraundin ezlibez. Bu nomerda inde Sarman yaqlarinnan «Xat » torkeme.
Anin turinda min tanishimnan beldem, torkemenen Ilnur Yakupov isemle qatnashuchisina chigip, yaziliship aldim, soraular birdem. Tatar rok-muzikasi turinda baxaslashtek. Ilnur ochen rok-n-roll ul «yashay raweshe…donyaga qarash» ham da “protest muzikasi”. Tatar muzikantlari arasinda andiy tiran fikerle ham muzikal’ raweshta (quriqmiycha aytam) zirak keshe bulganligi bik shatliqli fakt. Mena anin fikerlare:
…Tatar muzikasi turinda:
«tatar muzikasi ul bik samimi ham qamil. ham dahi muzika – ana “protest” gel turi kilmi. Albatta, ul bu waqitta TATAR muzikasi bulmiy… yaki rok-n-roll bulmiy.»
…Popsa ham rok aermalarari turinda:
«Gomuman, “popsa” belan “rok” arasinda chiklar yugalgan inde. Waqit yta, zamannar yzgara, qizganich. Rok-n-Roll Geroylari qaydadir tomanda, eraqta qalip bara…… xazer altin urininda – baqir. Narsa, “Linkin park” yaki “Zveri” – rokmi? Alarni quep bulami Nirvana, “Alisa”, “Akwarium” yanina?
«Dire Straits», «Pink Floyd», «Doors» siman chin Rok-n-roll Geroylari xazer inde yuq. Albatta, Mayk, Coy…. »
Kyrasez, andiy keshelarebez bulganda, beznen muzikabiznin kilachage bar!

ham da bernicha sorau:
- Torkem tarixi qaysi eldan bashlana?
- «Xat» torkeme 2001 elda barliqqa kilde. Sarmanda. Albatta, bez aninchi da berberebez belan kyptan tanish ham uyniy idek. Rok-n-rolldir, blyuzdir…
- “Xat”ta nicha keshe?
- Och keshe.
- Nindi instrumentlarda yniylar?
- El’vir Zakiev vokal. Eduard Shayxiraziev gitara. Ilnur Yakupov klavishalar, aranjirovkalar.
- Yzlare narsa belan shogiylanalar?
- Muzika belan gena kon kyrep bulmiy. Yana instrumentlar da alasi kila, primochkalar da… Shuna kyra egetlarebez eshli. El’vir “Montajnik” oeshmasinda. Eduard “Schit XX” oeshmasinda. Minem turnda bu ser.
- Al’bomnarigiz chiqtimi?
- Ike demo-al’bomibiz quldan-qulga yorep (“narodnaya perezapis’ ” isuli belan) beznen yaqlarda kin taralgdi.
- Qaya yazdigiz?
- Yzebeznen kechkena studiyabizda. Lakin ozaqlamiy sayda noqtalarinda “Xat” torkemenen “Tonge DJ” diep isemlangan al’bomi chigachaq. Bu beznen in yaxshi jirlardan ijat jimeshe.
- Koncertarigiz esh bula kyram. Qaya uynaganigiz bar?
- Boten koncertlarni iska tosherep bulmiy. Bez kybesencha Challida uyniybiz. Qazanda da uynagan bar, NKCda (“Qazan” milli-madani yzage – avt. prim.), promo-akciyalarda, maxsus qunaq bulip…
- Balki berarnindi festival’larda qatnashtigiz?
- Albatta. Bez “Rok-panorama” diep isemlangan Tatneft’ ytkara torgan rok-festival’larda qatnashabiz. Ul har elni uta. ham bez, albatta, tatarcha jirliybiz. A anda Bashqortostan, Tatarstan shaharlarennan kilgan ham urischa jirlauchi torkemnar arasinda bu kyrenesh bik, yomshaq aytam, gadati tygel.
- Bytan gruppalardan kem belan aralashasiz?
- “Tri Tankista” (Challi), “Alkonost” (Challi) “Radi O” (Sarman), torle torkemnarnen aerim muzikantlari belan… Tatar estradasina kilganda. Koncertlarda berga uynaganliqtan tanishbiz: “Zolayla”, “Qazan egetlare”…
- Muzikagiz buencha, torkem kilachage buencha plannarigiz ya uylarigiz nindi?
- Mena Britni Spirs bezne berga koncert quyarga, Las Vegas shaharena chaqirgan ide. Barip bulmiy inde. Ozaqlamiy pechan azerlay waqiti bashlana awilda…

Rail Ildarxanov

Tatnet gurusi - Aynur Sibgatullin belan interv'yu.

- Sine yasheren Tatnet gurusi dip saniylar. Aytche, yz-yzenne alay dip saniysinmi ham qayan andiy bilgelama?
- Provokacion sorau;) Yzem turinda Tatnetnin guru (togalrak aytkanda internet-guru) dip aytsam, dorfaliq bula. Saniym dimasam da, yarliga salisham. Gmm…Monda qayan toten iskanen kechkena anlatular birerga kirakter. Min "Tatarstan" jurnalinda chiqqan "Tatarskiy internet" statyasimda (¹¹8-9, 2002 el) Tatnet saytlarinin tulisincha kyzaty ham analiz yasaganim berenche bulip chiqti, annari 2003nche elda uzgan, Qazandagi berenche Tatnet Forumina "Esche raz k voprosu o tatarskom internete" digan dokladni yazdim, ham, nihayat, "Tatarskiy internet-2" digan statya ("Tatarstan" jurnali, ¹2, 2004 el). Bu, mogaen, oleshcha chinnan da kyp kena keshe mine tatnetta beraz gina belgan keshe bularaq bela torgan faktina taesir itkander. Internet-guru termini , kybrak yz-yzemne ironiyalay termini, cheltarda elektan bilgele - bu inde "lamer" tygel, "otec" (tatarchaga bu sleng syze tarjema itelmi shul - avt.prim.), uennar uynauchilar aytmeshli. Togalrak aytkanda, bu Internet ham internet-texnologiyalarnen berar sferasinda avtoritetli keshe.
Tatnet bulu-bulmawi sorawina qaytqanda, bashta tatar interneti narsa ikanen bilgelarga kirak. Yzemnen ale chiqmagan songi "Tatarskiy internet - mifi i real'nost'" statyasimda min tagin ber tapqir tatnet bilgesen birerga tirishtim ham tybandage formulada yazip qaradim: Internet+(Tatarlar+Tatar tele+Tatarstan)=Tatnet. Berwaqit min Tatnetni "tatar tematikasi" belan baylangan saytlarinin jielmasi" dip bilgelap qaradim. Shul chaqta, Tatnetnin ikenche - tarraq bilgelama bar: saf tatar telenda saytlar jielmasi. Tagin ochenche qarash ta bar: Tatnet astinda Tatarstan jomhyriyatena monasabatle saytlar jielmasi anlashila. Shulay bulgach, berenche bilgelamadan chiqsaq, bygen Tatnet 200 sayttan tora. Tatar tele kriterieyasennan chiqqanda, Tatnet saytlari 30-40tan da kyp tygel. ham ochenche qarash buencha Tatnet 2000nan kybrak saytlar tupliy!
Tatnet barmi son… Masyanya aytmeshli: Stopudovo! (tagin ber tarjema itelmi torgan syz…- avt.prim.) Ikenche yaqtan qaraganda - bez Tatnetta parallel donyada kebek torabiz. Uzgan forumda R.Valiev dores kyrep alganincha - alla qaylarda tatar awillarinda keshelar yz tormishi belan yashilar, shaharlarda kyp kena keshe Tatnettan tygel, kompyuterdan eraq ale, a bez monda shriftlar problemalari, yanalif turinda fiker yortabez, h.b.! Tatnetni tormish illyuziyase, tatar matricanin oleshe kebek yorterga bula. Tatnet ul da nindider uydirma, shartliliq, telasan…Ana Runet belan barisi da bilgele, a mena Tatnet belan ale, "Terminator" filminnan Djon Konnor aytmeshli - "Kilachak ale bilgelanmagan.."
- Internetta sin kyptanme son? Nindi proektlar "oyatinda"?
-Yaqincha 1999 elnin yazinnan. Tege waqitta minem ochen bu boten tormishimni ostan-asqa kitergan chin qaqshau buldi. Boten donya minem ochen achildi. Min tayleklar buena cheltarda utirdim. Annari yzemnen berar narsane yasiysim kilde. Berenche proektim "Yuridicheskie filmi" digan sayt. Annari "Tatar tarixi jamgiyate" saytin achtim, annan son "Botendonya tatar forumi" proekti buldi, "Tatarskie zakladki" katalogi. Nihayat, "Tatnet Yoldizlari" konkursinin ideyasi ham proekti. Kyptan tygel "Tatar nasellare" saytinin redaktori buldim.
-Nindi maqsat ham kem belan "Tatnet Yoldizlari" konkursi oeshtirilgan?
-Konkursinin maqsatlari turinda tulisincha sayttagi konkurs turindagi Polojeniesinda yazilgan. Maqsatlari in izge - saytlarinin avtorlarin bilgelarga, berar nichek Tatnetni tozep chigirga, keshelarga beznen kyplegebezne, xokem ity ochen narsalaren barligin kyrsaterga.
Konkurs 2002 elnin 1 dekabr'dagi in avtoritetli tatnetchilarga jibarelgan xatimnan bashlandi. Ideyamni yaqlagannar, bigrak ta, ul hawada ochip yorde. Konkursnin eshenda kyp kena keshe qatnashti: konkurs saytinin berenche versiyane yasagan senlem Dinaradan bashlap, juri predsedatele Irek Bikinnin, Qazanda bylaklay ceremoniyasen uzdirgan Alfiya Minnulina qadar ham tagin kyp kena keshe.
-Tagin berar nindi proektlar uylarinda barmi son?
-Oy, sorama da. Bar, albatta. Yzemda ike domenim www.tatar.info ham www.tatar.su bar, min alarni ale botenlay yzlashtermadem ham yana ideyalar ochen qaldirdim, anda min kyp kena proektlarni bashliy alam. Syz unaenda, yzenchalekle ideyalarigiz bulsa, yazigiz, balki min sezga bushqa ochenche darajadage domenni bira alirmin.
-Aynur, belganemcha, sin Tatnetnin el'yazmasin yazip barasin. Yseshenen nindi etaplarin bilgeli alasin? Nindi tendenciyalarne kyrerga bula, xazerge waqitta situaciya nindi?
-Aye, bu chinnan da - min tizdan "Kratkiy kurs noveyshey istorii Tatneta (2000-2003 ellari)" digan ber shayan-ironik xikayane yazip beteram. Anda min (shayarip qina) ike etapni aerip aldim: Boringi Tatnet tarixi (1995-1999 ellari) ham Yana Tatnet tarixi (2000-2003 ellari).
Yseshka tendenciya bar. Situaciya bik ta gadattage - keshe web-dizaynni, yz predmetin - tatar madaniyaten, tarixin, goref-gadatlaren belsa, tatarcha soylashsa yagni belerga omtilsa ham anin yzenchalekle ideyalari bulsa, resursi tizdan populyar bulachaq! Bez qaywaqit ber-berebezga elaganibizcha alay nachar tygel ale.
-Prognozlar natijasez esh dip aytalar, amma bariber Tatnet kilachagena yz qarashin belan byleshsan ide?
-Uylawimcha, Tatnet aqrinlap qina saytlar sanin arttirip barir. Tatnetnin qullanuchilar sani da yser, shuna kyra da barisi da yzgarerga momkin. Min qaywaqit xazerge yashlar belan chagishtirganda cheltardage aqsaqalday yzemne xis itam. Kesheda kyp kena ideyalar bar. haman tatar portali, ezlatkech, on-layn syzlek ham tarjemachelar, shriftlar, virtual gimnaziya turinda syz bara - qaychan bulsa da bu chinbarliq bulir dip ishanasi kila. Balki, waqit uzgach, Tatarstannin da berenche darajadage domeni bulir, amma min bu xalne waqitsiz dip saniym - bez annan bashqa da yaxshi eshli alabiz! Albatta, Tixiy okeandagi bernicha men xalqilari bulgan utraularnin yz domennari bulganligi, a Tatarstan jomhyriyatenen bulmaganligi beznen ochen maxrym! Paradoks. Xaer, bez yz waqitinda soyuz respublika da bulmadiq, boten parametrlaribiz bulganga qaramastan...
-ham tagin kechkena gena blic:
Sina nicha yash?
-32
-Kem bulip eshlisen?
-Bankta yurist bulip.
-Xatinin barmi? Balalarigiz kypme?
-Aye, bar. Balalar ale yuq, lakin, waqit uzgach, Alla boersa, bulir.
-Cheltardage in yaratqan sayt?
-Min shaxmat uenin uynarga yaratam www.shahmaty21.com saytinda
-Nindi muzikani yaratasin?
-Torlecha: berenchedan tatar klassik ham xaliq koylaren. R.Yaxin, S,Saydashev, F.Yarullin R.Wagapov bashqarmasinda, X.Begichev, I.Shakirov, G.Ibushev asarlaren tinliym. Gomyman klassikani yaratam - aerucha Betxovenni, Raxmaninovni, Grigni ham Prokof'evni. Zamancha muzikadan Seal, Depeche Mode, A-HA, Rammstein, hip-hop, R&B oshatam. Tagin saundtreklarni tinliym.

Soraularni biryche ham tatarchaga tarjema ityche
R. Ildarxanov